بیماران باید انواع غذاها را جهت تأمین انرژی، پروتئین و سایر موارد مورد نیاز خود، مصرف كنند. غذایی متعادل است كه شامل همه گروه های غذایی نظیر حبوبات (باقلا، لوبیا و ...) گردو، فندق، غذاهای حیوانی، موارد نشاسته ای (برنج، سیب زمینی، ذرت)، میوه جات و سبزیجات باشد.
انتخاب یک رژیم غذایی صحیح می تواند به درمان بیماری های وابسته به ایدز كمک كند.


راهنمایی های كلی در ارتباط با حفظ وزن بدن و جلوگیری از تحلیل
•بطور مرتب مقادیر اندک غذاهای كم چرب بخورید تا بهتر هضم شده و جذب مواد غذایی بیشتر باشد.

•روزانه از غذاهای مختلف استفاده كنید.

•الكل مصرف نكنید. الكل باعث افسردگی، كاهش مصرف غذا و كاهش وزن می شود و با داروهای بیماری ایدز تداخل دارد.

• از مصرف سیگار و مواد مخدر بپرهیزید چون با كاهش اشتها منجر به كاهش وزن می شود.

• وقتی حال عمومی بهتر است، سعی كنید بهتر غذا بخورید تا جبران دوره بیحالی شود.

•سعی كنید تعادل وزن بدن خود را حفظ كنید.

•با فعالیت فیزیكی مداوم به حفظ عضلات و انرژی بدن كمک كنید.
نكاتی كه باید هر بیمار بخاطر بسپارد
بی اشتهایی
اسهال
تب
تهوع
برفک دهان
کم خونی
یبوست
سوزش دل
سل
از دست دادن چشایی
نکات مهم
برنامه غذایی روزانه

بی اشتهایی
• با خوردن غذاهای دلخواه اشتهای خود را تحریک كنید.

• مقادیر اندک از غذا را در هر مرتبه ولی به طور مكرر مصرف كنید.

•غذاهای حاوی انرژی بیشتر را انتخاب كنید.

• از غذاهایی كه خیلی بودار هستند بپرهیزید.

• اگر بی اشتهایی به علت بیماری خاص است برای درمان مراجعه كنید.

اسهال
•برای جلوگیری از كم آبی بدن آب و مایعات فراوان بنوشید. (سوپ، دوغ، چای كمرنگ، آبمیوه رقیق شده و آب جوشیده)

•از مایعات شور و با طعم تورش و شیرین استفاده كنید. از مصرف مایعات اسیدی و ترش پرهیز كنید زیرا باعث تحریک معده می شود.

•غذاهای حاوی مایعات بیشتر و فیبر مناسب مصرف كنید تا به حفظ مایعات بدن كمک كند. (موز، عدس و ...)

•غذاهای نشاسته دار مثل برنج، ذرت، سیب زمینی و ... مصرف كنید.

•برای تأمین پروتئین، تخم مرغ، جوجه و ماهی مصرف كنید.

• چای كمرنگ و آب جوشیده بنوشید.

•غذاها را خوب بپزید و از خوردن مواد خام خودداری كنید. (تخم مرغ)

•از غذاهای تخمیری استفاده كنید. (ماست، حلیم و ...)‌

•از غذاهای كربوهیدراته زود هضم استفاده كنید. (برنج، نان ذرت، سیب زمینی و ...)‌

•میوه و سبزیجات نرم میل كنید. (موز و ...)

•شیر كم چرب بنوشید. (در صورت عدم حساسیت به شیر)‌
غذاهایی كه در صورت داشتن اسهال نباید مصرف شود:
•بعضی محصولات لبنی چرب

• کافئین (قهوه و چای) و الکل

• غذاهای چرب

•غذاهای گازدار و نفاخ مثل کلم، پیاز، نوشابه های گازدار و سودا

•مقادیر زیاد غذاهای سرخ شده، روغن، خامه و کره
پیشگیری از اسهال
• آب جوشیده میل کنید.

•مرتباً قبل و بعد از غذا دست ها را با آب و صابون بشوئید.

• بعد از توالت رفتن حتما دست ها را بشوئید.
درمان
•مایعات فراوان بنوشید. از جایگزین های مناسب مایعات خوراکی مثل ORS استفاده کنید و یا در منزل خودتان تهیه کنید. (2 فنجان آب جوشیده + 1 فنجان شکر+ 1 قاشق چایخوری نمک یددار)

•مکرراً مقادیر کم غذا بخورید و خوردن را ادامه دهید.
•

تب
•سوپی میل کنید که غنی از مواد غذایی با انرژی بالا و مغذی باشد مثل ذرت، سیب زمینی و هویج

• مایعات فراوان بنوشید.

•انواع چای و دم کرده های گیاهی مثل لیمو و ... مفید است.

• بیش از حد تشنگی خود آب بنوشید.
مراقبت از تب
•برای جلوگیری ناز کم آبی، آب کافی بنوشید خصوصاً آب جوشیده سالم

•دوش آب سرد بگیرید.

•استراحت کنید.

• مصرف 2 عدد آسپرین یا استامینوفن 3 مرتبه در روز کافیست.

• تا حد تحمل به صورت مکرر مقادیر اندک غذا میل کنید.
در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
•تبی که چندین روز طول کشیده و با آسپیرین قطع نشود.

•کاهش هوشیاری

•درد شدید بدن

• اسهال شدید
تهوع و استفراغ
•غذاهای مثل سوپ، حلیم شیرین نشده و میوه هایی نظیر موز میل کنید.

•از غذاهای کم نمک و مثل کراکر (نان خشک) استفاده کنید که باعث آرام شدن معده می شود.

• دم کرده های گیاهی و نیز ترکیب آبلیمو + آب جوش بنوشید.

• اگر امکان دارد دم کرده زنجبیل بنوشید (زنجبیل را در آب سرد خرد کنید و به مدت 10 دقیقه بجوشانید و در یک محل تمیز قرار دهید. آن را صاف کرده و بنوشید.)

•از مصرف غذاهای چرب و پر ادویه بپرهیزید.

• از خوردن کافئین (قهوه و چای) و الکل خودداری کنید.

•مایعات بنوشید مثل آب جوشیده
مراقبتها:
•مکرراً به مقدار کم غذا میل کنید. اگر معده کاملا خالی باشد تهوع بیشتر می شود.

•بلافاصله بعد از غذا خوردن دراز نکشید، حداقل 20 دقیقه صبر کنید تا استفراغ نکنید.

•بین وعده های غذایی استراحت کنید.
برفک دهان
•غذاهای نرم و خمیری میل کنید مثل هویج پخته، تخم مرغ آب پز، موز

• سیب زمینی آب پز، سوپ و حلیم

•غذاها را خنک شده میل کنید.

•از غذاهای پر ادویه، شور و چسبناک بپرهیزید این ها باعث تحریک زخم­های دهانی می­شوند.

• از آبمیوه هایی که خیلی ترش هستند بپرهیزید.

•الکل مصرف نکنید.
مراقبت:
•به پزشک مراجعه کنید.

•از قاشق کوچک برای غذا خوردن استفاده کنید.

•موقع بلعیدن غذا سر را عقب نگهدارید.

•بعد از غذا خوردن با آب نمک ولرم غرغره کنید تا باقمیانده های غذا خارج شوند و محیط دهان تمیز شود تا شرایط رشد قارچ فراهم نشود.

•مایعات بنوشید.
کم خونی
•برای جلوگیری از کم خونی مغذهای حاوی آهن را بیشتر مصرف کنید مثل غذاهای حیوانی (تخم مرغ، ماهی، گوشت و جگر)، سبزیجات با برگ های تیره (اسفناج و ...)، حبوبات (باقلا، عدس و ...) گردو، فندق، روغن های دانه های گیاهی و غلات غنی شده

•مصرف قرص های آهن باید تحت نظارت پزشک صورت گیرد.
مراقبت:
•در صورت امکان روزانه یک قرص آهن با غذا مصرف شود. بهتر است همراه با ترکیبی حاوی ویتامین E مثل گوجه فرنگی یا آب پرتقال داده شود که جذب آهن افزایش یابد.

• درمان انگلهای خون خوار.
تحلیل عضلات
•افزایش غذا خوردن با افزایش مقدار و دفعات مصرف غذا

•بهبود کیفیت غذا با مصرف انواع مختلف غذاهای لازم
مراقبت:
•مکرراً ولی هر بار به مقدار کم غذا بخورید.

•در صورت پیدایش زخم دهان از غذاهای نرم و مایعات بیشتری استفاده کنید.

•مقدار پروتئین غذا را افزایش دهید.

•مختصری چربی به غذا اضافه کنید.

• مصرف غذاهای نشاسته دار مثل غلات بیشتر شود.

•از غذاهای غنی شده استفاده کنید.
یبوست
•از غذاهای با فیبر بالا استفاده کنید مثل ذرت، نان سبوس دار، سبزیجات و میوه جات با پوست.

•مقدار کافی مایعات بنوشید.

•از غذاهای دارای مواد نگه دارنده کمتر استفاده کنید (نظیر کنسروها)(2)
مراقبت:
•از انجام روش های تخلیه مثل شیاف کردن و مصرف مکرر داروهای ملین پرهیز کنید.

•مایعات فراوان بخصوص آب جوشیده بنوشید.
سوزش دل
• مکرراً مقادیر اندک غذا بخورید.

• از مصرف غذاهای نفاخ بپرهیزید. (نوشابه های گازدار، کلم)

•مایعات بنوشید.
مراقبت:
•بین زمان غذا خوردن و خوابیدن فاصله زیادی باشد تا غذای خورده شده هضم شود.
سل
•غذای پر پروتئین، پر انرژی و پر آهن و ویتامین بخورید.
مراقبت
•سریعاً تحت درمان مقرار گیرید.

• مشاوره جهت مصرف غذا و دارو با پزشک انجام شود.

•همراه با ایدز باید ویتامین ب 6 تجویز شود.
از دست دادن چشایی/ مزه بد دهان
• از خمیر ور آمده استفاده کنید و نمک، فلفل، سبزیجات و لیمو به آن اضافه کنید.

• غذا را بجوید و اطراف دهان حرکت دهید تا گیرنده های چشایی را فعال کند.(1)

نکات قابل توجه در تهیه طرح غذایی بیماران
غذاهایی که در دسترس و برای خانواده قابل تهیه است انتخاب کنید و در هر برنامه غذایی به نکات زیر توجه کنید:
•ارزش غذایی مواد خوب باشد و انواع مختلف غذاها مورد مصرف قرار گیرد. (غذاهای حیوانی، حبوبات، گردو و فندق و مغزهای انواع آجیل میوه ها و سبزیجات، مواد نشاسته ای و چربی)

• نیاز هر شخص

•زمان دسترسی

•قیمت غذا

برای برنامه غذایی به موارد زیر توجه کنید:
همیشه از مواد غذایی سازنده بدن (مثل پروتئین) بعنوان هسته برنامه غذایی استفاده کنید. پروتئین ها شامل:
•همه حبوبات مثل باقلا، لوبیا، سویا، لوبیا چشم بلبلی، بادام زمینی و ...

•گوشت (مرغ، گوسفند، گاو) لبنیات، ماهی تخم مرغ و ...

•از سبزیجات در دسترس استفاده کنید مثل هویج و گوجه فرنگی و ... و نیز سبزیجات با برگ تیره و میوه جات و سبزیجات زرد مثل هویج

•از غذاهای انرژی زا استفاده کنید. (اساس تغذیه بر مبنای غلات مثل ذرت، برنج یا موز و ریشه نو ساقه گیاهان باشد)

•در صورت امکان ارزش زایی غذاها را حین پختن بیشتر کنید مثلا شکر یا آبمیوه به آن اضافه کنید و یا به حلیم یک قاشق چایخوری به ازای هر نفر روغن اضافه کنید.

•میوه جات فراموش نشود.
در بیماران نیاز به انرژی 15-10% بیشتر از افراد نرمال است.
در بیماران 100-50% نیازی به پروتئین افزایش می یابد.
فرد بالغ سالم روزانه حدود 2070 کیلو کالری انرژی نیاز دارد.
به این مقدار در بیماران مرد 400 کیلو کالری و در بیماران زن 300 کیلو کالری اضافه می شود.(2)
نیاز به پروتئین روزانه در بیماران:
مردان 85 گرم در روز و زنان 72 گرم در روز

برنامه غذایی پیشنهادی روزانه
نان/ غلات/ برنج/ ماکارونی 11-6 وعده در روز
1 برش نان (یک کف دست)
نصف استکان برنج پخته یا ماکارونی
30 گرم غلات پخته
نان کامل (سبوس دار)، دونات (نان شیرینی)، غلات با فیبر بالا انتخاب کنید.
سبزیجات حداقل سه وعده در روز
نصف فنجان سبزی خرد شده یا پخته (هویج، فلفل)
یک فنجان سبزیجات برگ دار خام (جعفری، تره و ...)
سبزیجات با برگ تیره را انتخاب کنید. (برگهای تیره کاهو ارزش بیشتری دارند.)
انواع متنوع سبزیجات با رنگهای مختلف را انتخاب کنید. (هویج، گوجه فرنگی، فلفل و...)
سعی کنید از میوه جات تازه بجای آبمیوه استفاده شود.
شیر/ ماست/ پنیر حداقل 2 وعده در روز
یک فنجان شیر یا ماست
60-45 گرم پنیر
از شیر و ماست و پنیر کم چرب استفاده کنید
گوشت/ مرغ/ ماهی/ آجیل/ تخم مرغ/ حبوبات
90-60 گرم گوشت لخم، ماکیان یا ماهی پخته شده
غذاهای زیر معادل 30 گرم گوشت هستند.
1 عدد تخم مرغ
3/1 فنجان آجیل
2 قاشق غذا خوری کره بادام زمینی
نصف فنجان حبوبات (باقلا، لوبیا و ...)
•برای جلوگیری یا بازگرداندن تحلیل عضلات سعی کنید که یک منبع پروتئینی به هر وعده غذا یا ته بندی مختصر اضافه کنید.

• از مرغ بدون پوست و ماهی، بیشتر از گوشت قرمز استفاده کنید.

•برای کاهش کلسترول خون و نیز کاهش خطر بیماری قلبی توصیه می کنیم از مصرف غذاهای حاوی چربی اشباع شده نظیر گوشت قرمز، پوست مرغ، شیر و پنیر چرب، کره، بستنی

• و نارگیل خودداری کنید و بجای آن از غذاهای حاوی چربی اشباع نشده مثل روغن زیتون، آواکادو، زیتون، آجیل و کره بادام زمینی استفاده کنید.

•حتماً در برنامه غذایی شما ماهی و گردو گنجانده شود.

•توصیه می شود برای هضم و جذب بهتر غذاها تعداد وعده های غذایی را افزایش دهید و هر بار به مقدار کم از مواد غذایی مختلف میل کنید. حداقل 6 وعده غذا در روز میل کنید.

منبع : tehranpositiveclub.com/