منيزيم ميان موادمعدني موجود در بدن از نظر فراواني در رتبه چهارم قرار دارد و دريافت آن از طريق رژيم‌غذايي روزانه براي سلامت ضروري است. نزديک به 50 درصد از کل منيزيم موجود در بدن، در استخوان‌ها وجود دارد و نيمي ديگر داخل سلول بافت‌ها و ارگان‌هاست. فقط يك درصد از منيزيم بدن درخون وجود دارد اما بدن به سختي تلاش مي‌کند سطح اين ميزان منيزيم اندک موجود در خون را ثابت نگه دارد. منيزيم براي بيش از 300 واکنش بيوشيميايي در بدن لازم است. منيزيم باعث عملکرد طبيعي اعصاب و عضلات مي‌شود، ريتم قلب را ثابت نگاه مي‌دارد، از سلامت دستگاه ايمني بدن حمايت و قدرت استخوان‌ها را حفظ مي‌کند. همچنين منيزيم سطح گلوکز خون را تنظيم کرده، فشارخون را در محدوده طبيعي قرار مي‌دهد. نقش آن در سنتز پروتئين، متابوليسم و توليد انرژي به اثبات رسيده است.

تنظيم منيزيم سرم

منيزيم کاتيوني دو ظرفيتي مانند کلسيم است. 50-30 درصد منيزيم غذا از طريق روده کوچک جذب‌مي‌شود. جذب اين ماده‌معدني تحت‌تاثير برخي عوامل غذايي نظير کلسيم، فسفات، اگزالات و فيتات کاهش مي‌يابد. دفع اين ماده‌معدني توسط کليه تنظيم مي‌شود.

هم منيزيم و هم فسفات اساسا داخل سلولي هستند يعني غلظت آنها داخل سلول بيشتر از خارج سلول است. هر دوي اين عناصر کليد اصلي مکانيسم‌هاي تنظيمي داخل سلولي محسوب مي?شوند.

منيزيم نقش‌هايي چون کپي‌برداريDNA، نسخه‌برداري DNA، ترجمهRNA، مورداستفاده قرار دادن ATP به عنوان منبع انرژي، تنظيم ترشح هورمون‌هاي پپتيدي را برعهده دارد.

هر دوي اين يون‌ها در محيط‌هاي دريايي فراوان هستند بنابراين با فرآيندهاي اوليه حيات طي مراحل تکامل ارگانيسم‌هاي تک‌سلولي تطابق يافته‌اند. هر دو يون در غذاهاي جانوراني که در خشکي زندگي مي‌کنند، چه گياهخوار و چه گوشتخوار فراوان يافت مي‌شوند و اصولا درون همه انواع سلول‌ها وجود دارند.

با توجه به اين فراواني، سيستم‌هاي تنظيمي به راحتي تکامل يافته‌اند. از آنجا که منيزيم مثل فسفات اصولا يک عنصر داخل سلولي است، اندازه‌گيري منيزيم سرم ممکن است برآورد کاذبي از مقدار کل منيزيم و منيزيم داخل سلول نشان دهد.

همان‌گونه که در ابتدا گفته شد، منيزيم يک کاتيون دو ظرفيتي است. وزن مولکولي آن
24 است که 1 مول آن 24 گرم است و از آنجا که دو ظرفيتي است، يک اکي والان آن 12 گرم است.

اين مقادير از نظر باليني مهم هستند زيرا ارزيابي منيزيم در خون براساس ميلي‌گرم بر دسي‌ليتر يا ميلي‌اکي والان بر ليتر است ولي مکمل‌هاي خوراکي منيزيم برحسب ميلي‌گرم در قرص يا ميلي‌اکي‌والان در ويال هستند و ميزان دفع ادراري آن به صورت ميلي‌اکي‌والان يا ميلي‌گرم در 24 ساعت محاسبه‌مي‌شود. مانند فسفر واکنش‌هاي متقابلي بين منيزيم موجود در روده، استخوان‌ها، منابع داخل سلولي و کليه وجود دارد.

منيزيم در رژيم‌هاي طبيعي به وفور يافت مي‌شود و تنظيم جذب آن در سطح روده بسيار محدود است. تقريبا يک‌سوم منيزيم موجود در موادغذايي جذب مي‌شود. در شرايط طبيعي منيزيم در غذاها فراوان و جذب آن از روده کافي است؛ بنابراين کمبود منيزيم رخ نمي‌دهد.

در بسياري از موارد کمبود منيزيم به علت افزايش دفع کليوي آن رخ مي‌دهد؛ مثلا در موارد ناشي از انفوزيون سرم نمکي، مصرف ديورتيک، مصرف الکل و هيپرآلدوسترونيسم ثانويه (مانند سيروز، آسيت).

براي منيزيم هم مي‌توان مانند کلسيم و فسفر، کسر دفعي محاسبه کرد و اين شاخص براي بررسي کليوي يا غيرکليوي بودن هيپومنيزيمي استفاده مي‌شود. کسر دفعي منيزيم حدود 2 تا 4 درصد است و در زمان هيپومنيزيمي به کمتر از 2 مي‌رسد.

کمبود منيزيم در بدن

منيزيم به وفور در منابع گياهي و حيواني يافت مي‌شود؛ به علاوه، کليه‌ها مي‌توانند با ممانعت از اتلاف منيزيم به حفظ اين عنصر کمک‌کنند بنابراين کمبود آن به ندرت اتفاق مي‌افتد؛ گرچه شيوع آن در سال‌هاي اخير افزايش يافته است.

احتمال بروز کمبود منيزيم در مبتلايان به بيماري‌هاي گوارشي نظير اسهال مزمن، بيماري کرون، سندرم سوءجذب، سلياک، بيماري‌هاي پانکراس، برداشتن برخي از روده و التهاب روده؛ افرادي با رژيم‌هاي غذايي که حاوي مقادير زيادي مواد فرآيندشده و غلات تصفيه شده و مقدار کمي سبزيجات است؛ به دنبال فعاليت شديد ورزشي؛ در دوران سريع رشد (نوجواني، بارداري و شيردهي)؛ در صورت مصرف داروها (ديورتيک‌ها، استروييدها، ملين‌ها و داروهاي شيمي‌درماني)؛ در مبتلايان به ديابت و پرکاري غده تيروييد و نيز در صورت مصرف زياد الکل وجود دارد.

علايم و نشانه‌هاي کمبود منيزيم عبارتند از اسپاسم و گرفتگي عضلاني؛ افسردگي، تحريک‌پذيري و اختلال در تمرکز؛ بي‌اشتهايي، تهوع و استفراغ؛ افزايش تري‌گليسيريد و کلسترول خون؛ احتباس آب و سديم.

کمبود خفيف منيزيم مي‌تواند منجر به بروز هيپرتانسيون، بيماري‌هاي قلبي‌- عروقي، پره?اکلامپسي و استئوپروز شود، اما کمبود متوسط تا شديد اين عنصر ممکن است هيپوکلسمي، هيپوکالمي، نارسايي‌هاي عضلاني - عصبي ( نظير تتاني، تشنج و آتاکسي) را به دنبال داشته باشد. تحقيقات نشان مي‌دهند کمبود منيزيم احتمال تشکيل سنگ‌هاي کليوي و زايمان زودرس را نيز افزايش مي‌دهد.

متاسفانه نشانه‌هاي کمبود کشنده منيزيم اغلب غيراختصاصي و شامل ضعف، وابستگي به دستگاه تنفس مصنوعي، سندرم‌هاي نورولوژيک منتشر مانند تشنج و کلاپس قلبي-عروقي است.

منابع غذايي حاوي منيزيم عبارتند از غلات سبوس‌دار، ميوه‌هاي مغزدار مانند بادام، بادام‌هندي، ميوه درخت کاج، گردو، جوي دوسر، گندم، دانه سويا، فندق، توفو و دانه‌ها و بنشن. تحقيقات اخير نشان داده‌اند در افراد با ميزان مصرف بيشتر خشکبار خطر وقوع مشکلات قلبي کمتر است؛ چنين وضعيتي مي‌تواند با وجود منيزيم در خشکبار مرتبط باشد.

منيزيم و کرامپ‌هاي عضلاني

کرامپ عبارت از انقباضات و گرفتگي غيرارادي و دردناک عضلاني است که بيشتر عضلات پا را درگير مي‌کند و معمولا چند ثانيه تا چند دقيقه طول مي‌کشد. شدت درد متفاوت و ممکن است عضله تا 24 ساعت دردناک باشد.

عضله درگير ممکن است برآمده و قابل‌لمس و سفت شود. احتمالا علت اصلي بروز اين مشکل اختلال در قسمت پاييني اعصاب حرکتي است.

کرامپ معمولا در شب رخ مي‌دهد و به همين دليل کرامپ‌هاي شبانه ناميده مي‌شوند.

بيشتر مردم طي زندگي خود کرامپ را تجربه مي‌کنند، اما در افراد مسن بيشتر شايع‌اند. تقريبا 35 درصد افراد بالاي 60 سال و 50 درصد افراد بالاي 80 سال دچار کرامپ‌هاي مکرر مي‌شوند.

از آنجا که کرامپ‌هاي عضلاني باعث بروز درد شديد و اختلال در خواب مي‌شوند؛ کنترل اين حالت و پيشگيري از بروز آن بسيار مهم است. هدف از درمان کرامپ، کاهش تعداد و شدت حملات است.

مصرف منيزيم يکي از راه‌هاي بهبود و کاهش کرامپ‌ها است. از جمله داروهايي که براي درمان کرامپ‌هاي عضلاني استفاده مي‌شود مي‌توان به کينين، ديلتيازم، ويتامينB کمپلکس، ويتامين E، نافتيدروفوريل، ارفنادرين و وراپاميل اشاره کرد.

نقش کينين در اين زمينه نقش ثابت شده اما ممکن است پزشک معالج از ترکيبي از چند دارو براي کنترل کرامپ‌هاي عضلاني استفاده کند.

منيزيم و بارداري

مصرف مکمل‌هاي حاوي منيزيم در دوران بارداري نه تنها خطر ابتلا به پوکي استخوان را کاهش مي‌دهد، بلکه با کنترل فشارخون بارداري همراه است و احتمال وقوع مسموميت بارداري را کم مي‌کند.

تحقيقات جديد نشان داده‌اند گرفتگي عضلات پا در دوران بارداري ممکن است با كمبود منيزيم در ارتباط باشد. در چنين افرادي با مصرف منيزيم، گرفتگي پاها برطرف مي‌شود.

نياز روزانه منيزيم در دوران بارداري 320 ميلي‌گرم است که اين ميزان حدود 40 ميلي‌گرم نسبت به دوران غيربارداري افزايش مي‌يابد. وجود منيزيم در بدن براي حفظ بافت‌هاي جنين و مادر ضروري است.

منبع: ccn90.blogfa.com