سالمند کیست ؟

پیری كاهش قوای روانی و جسمی است كه در اثر گذشت زمان روی می دهد. تعریف پیری در كشورهای مختلف با توجه به شرایط فرهنگی متفاوت است. در ایران سن پیری تعریف نشده است ولی اگر شروع دوره پیری را زمان بازنشستگی كامل از خدمت محسوب كنیم طبق قانون تأمین اجتماعی سن پیری برای مردان 60 سالگی و برای زنان 55 سالگی می باشد و طبق قانون استخدام كشوری سن بازنشستگی برای مردان و زنان 65 سالگی است .

بیماری های شایع در سالمندان
با گذشت سن و رسیدن به پیری و ضعف های ناشی از آن ، بستر بروز بسیاری بیماری های جسمی و روحی برای سالمندان مهیا می گردد كه عبارت اند از :

• پوكی استخوان:
از جمله بیماری های شایع در سالمندان است و خطر شكستگی ستون فقرات به علت فشار و سایر شكستگی های متعاقب ضربه خوردن را افزایش می دهد. در كهولت، درمان شكستگی و جوش خوردن بین استخوان های شكسته به كندی صورت می گیرد.

• تصلب شرائین:
با گذشت عمر، رسوب های ناشی از مصرف چربی ، نمك و قند در عروق باعث تصلب شرائین می گردد كه در سالمندان بسیار شایع است.

• یائسگی:
در زنان سالمند مسئله یائسگی بعد از 50 الی 55 سالگی اتفاق می افتد كه البته عنوان بیماری را نمی توان به آن اطلاق كرد ولی این پدیده باعث تغییرات هورمونی در زنان سالمند می گردد كه خود تبعاتی در چهره آنان خواهد داشت و با نگرانی های روحی همراه می شود.

•افسردگی:
افسردگی بیشتر در میان سالمندانی وجود دارد كه تنها زندگی می كنند و علاوه بر آن دچار ناراحتی های جسمانی نیز هستند. بعضی از آنها بیش از یك بار در ماه تماس دیگری با فرزندان خود ندارند و تمام روابط و گفتگوی آنها در صحبت های چند دقیقه ای برای مثال با پستچی و مغازه دار خلاصه می شود . از این رو ضروری است كه محیط مناسب و بهتری برای زندگی آنها مهیا شود تا افسردگی های ناشی از تنهایی كاهش یابد

• استعمال دخانیات و مواد مخدر:
این موارد در سالمندان بیشتر شیوع دارد. به طور كلی افزایش مصرف مواد مخدر و دخانیات با افزایش سن نسبت مستقیم دارد.
كمبود كلسیم و ویتامین " د " این بیماری ها نزد افراد سالمند بسیار شایع است .

• آلزایمر یا اضمحلال مغزی:
این بیماری فقط در افراد مسن شایع است. مطالعه ، تحرك بدنی و وضعیت مناسب روحی باعث عدم ابتلا و یا به تأخیر افتادن در ابتلا به این بیماری می گردد.

• پاركینسون:
این عارضه با لرزش اندام های حركتی ( دست و پا و گردن ) همراه است و به علت اضمحلال اعصاب مربوطه روی می دهد كه علت عمده آن گذشت عمر و كهولت می باشد .

• كاهش قدرت بدنی و عمل عضلات:
با افزایش سن از تعداد رشته های عضلات ، قدرت و سرعت انقباضی سلول های عضلانی كاسته می شود. نرمی و انعطاف بافت ها نیز كم می شود و نهایتاً قدرت ذخیره بدن كاهش می یابد. فعالیت های جسمی مناسب و آموزش های اصولی می تواند منجر به بهبودی قدرت و سرعت عضلات شوند و بر كارآیی فرد اثرات مثبت به جای گذارند. معهذا به علت پایین بودن توان ذخیره بدن، برنامه های فعال سازی سالمندان باید دقیق و حساب شده باشند.

• سوء تغذیه:
با افزایش سن ، ترشح معده كمتر می شود و پوشش دستگاه گوارشی تحلیل می رود. با این وجود قدرت جذب مواد غذایی تا حدی كاهش پیدا می كند. یبوست با افزایش سن شیوع بیشتری می یابد. انزوا و افسردگی با كاهش اشتها خطر كمبود مواد غذایی در سالمندان را بیشتر می كند.

افزایش فعالیت های جسمی بخصوص پیاده روی ، علاوه بر كند كردن روند بیماری ها ، در روحیه سالمندان نیز بسیار مؤثر خواهد بود و مصرف مواد غذایی شامل كلسیم و ویتامین ها نیز باعث افزایش سلامتی سالمندان می گردد.

برخی احساسات مشترك سالمندان
1 - احساس غم و اندوه به خاطر عدم توجه فرزندان و اطرافیان كه عمری برای رفاه آنان تلاش كرده اند.

2 - احساس تنهایی به علت طرد شدن .

3 - احساس یأس و ناامیدی.

4 - احساس اضطراب و نگرانی.

5 - احساس هرز رفتن و بیهوده بودن .

6 - احساس سر بار بودن.

جدی ترین خطری كه فرد سالمند را تهدید می كند در انزوا قرار گرفتن او از سوی اطرافیان است. در این حالت شخص امكان ارتباط صمیمی و نزدیك با دیگران را از دست می دهد. تنهایی موجب می گردد فرد سالمند به تدریج دچار مشكلات روانی شود، لذا درك احساسات و انتظارات سالمندان از اطرافیان و تصحیح ارتباط افراد خانواده با آنها در فرایند بهداشت روانی آنها بسیار مهم است

جدی ترین خطری كه فرد سالمند را تهدید می كند در انزوا قرار گرفتن او از سوی اطرافیان است. در این حالت شخص امكان ارتباط صمیمی و نزدیك با دیگران را از دست می دهد. تنهایی موجب می گردد فرد سالمند به تدریج دچار مشكلات روانی شود، لذا درك احساسات و انتظارات سالمندان از اطرافیان و تصحیح ارتباط افراد خانواده با آنها در فرایند بهداشت روانی آنها بسیار مهم است. سالمندان به اندازه ای كه دیگران به آنها به عنوان پیر و از كار افتاده نگاه می كنند خود را ضعیف و نا توان احساس نمی كنند. چنانكه در یك خانواده گرم و مهربان اغلب سالمندان بسیار راحت ، آرام، مقاوم و با نشاط روزگار می گذرانند در نتیجه این افراد حوصله نگهداری نوه ها را با همه شیطنت هایشان دارند .

سالمندان به دلیل بازنشستگی و دوری از فرزندان، نیاز به ارتباط و توجه عاطفی بیشتری را در خود احساس می كنند كه این نیاز باید مورد توجه قرار گیرد و ارضا شود.

برنامه ریزی صحیح و استفاده از وجود سالمندان و تجربیات آنها، هم تنهایی آنان را برطرف می كند و احساس هرز و پوچ بودن را در آنها از بین می برد و هم منبعی مفید و ارزشمند از معلومات و تجربیات را در اختیار جوانان نسل بعد قرار می دهد.

زن یا مردی كه خود را زمانی صاحب قدرت و نفوذ می دانست به یكباره خود را تنها و بدون قدرت می یابد و این ناراحتی گاهی به حوادثی نامناسب می انجامد و موجب ناراحتی روانی سالمند می گردد.

 

علل سالمندی

دانشمندان در مورد علل تكامل جسمی بشر با هم توافق ندارند.در گردهمایی جمعیت پیشرفت علوم آمریكا كه در سال 1974 برگزار شد چهار نظریه ارائه شد :

1 - اختلال در كنش دستگاه ایمنی

2 - مكانیسم پیر شدن سلولی

3 - اختلال در دستگاه غدد مترشحه داخلی

4 - عوامل توارثی

دو نظریه دیگر نیز وجود دارند كه عبارت اند از :
5 - نظریه فرسودگی
6 - نظریه مواد زاید

اكثر دانشمندان معتقدند كه پیر شدن با نوع محیطی كه ما در آن زندگی می كنیم ( مثلاً هوای آلوده یا تمیز ) و همچنین به طرز زندگی ما ( مثلاً كمیت و كیفیت غذاها ، ورزش كردن و ... ) بستگی دارد.

 

منبع : تبیان