خواص موز


موز يكى از قديمى‏ترين گياهان كشت شده در دنيا بوده و احتمالاً از يك گونه وحشى مشتق شده است. ميوه موز ميوه‏اى است استوانه‏اى و قوسى كه بسته به نوع موز به قطر 12 ـ 3 سانتى‏متر و به طول 30 ـ 5 سانتى‏متر است. رنگ پوست ميوه معمولاً سبز مايل به زرد و يا زرد است كه پس از رسيدن و مدتى ماندن، كمى قهوه‏اى مى‏شود. در قسمت داخلى پوست، گوشت سفيد شيرين و در بعضى ارقام بسيار معطر و لذيذ واقع است. در ميوه موز معمولاً دانه رشد ننموده و وجود ندارد. معمولاً در حدود 40 درصد از موز را پوست و 60 درصد را گوشت تشكيل مى‏دهد.

موز به خواب افرادي که داراي فشار خون بالايي هستند کمک مي کند همچنين خطر حملات قلبي را کاهش مي دهد.
موز بهبود دهنده زخم مزمن معده و کاهش دهنده کلسترول مي باشد. ماده معجزه آسا موجود که در موز سيستم گردش خون را تنظيم مي کند پتاسيم است.

اثر پتاسيم خيلي قوي است دانشمندان مي گويند افزودن پتاسيم به غذاي روزانه افراد باعث پايين آمدن فشار خون مي شود و وقتي که پتاسيم را از جيره غذايي حذف مي نمايند فشار خون بالا مي رود.
يك موز با اندازه متوسط، 11 درصد نياز روزانه افراد بزرگسال به پتاسيم را تأمين مى‏كند. يك موز در روز به بهبود مشكلات عصبى و فراموشى در سالمندان كمك نموده و از يبوست پيشگيرى مى‏كند. (البته شرط اصلى براى دستيابى به اين خاصيت، مصرف مقدار كافى آب در روز مى‏باشد.)
تحقيقات نشان مي دهد که اثر موز بر روي زخم معده بيشتر از داروهاي گران قيمت است که به وسيله پزشک تجويز مي شود.

بررسي هاي آزمايشگاهي و بررسي روي حيوانات نشان مي دهد که موز يک ماده حفاظت کننده مي باشد. هر چند تحقيقات کاملتري لازم مي باشد تا به عمل يک تکه موز در سيستم هاضمه پي برد. تحقيقات انجام شده در کالج Kastuba هند نشان مي دهد که عامل شيميايي موجود در موز به نام Protease Inhibitor واقعا باکتري عامل اولسر را متوقف مي کند. محققين ديگر در دانشگاه New England در استراليا نشان مي دهد که موز از برگشت اولسر جلوگيري مي نمايد همان طوري که داروهاي گران قيمت اين کار را انجام مي دهد عوارض جانبي نيز ندارد. رمز اين تحقيقات اين بود که اين موزها کاملا رسيده و قهوه اي بودند در اين مرحله موز ماده اي توليد مي کند که همان لايه پوششي توليد شده در معده است که بر اثر اسيد معده کاهش پيدا مي کند.

در طول اين مدت محققين اثرات درماني ديگر موز را نيز دنبال نموده اند. در تحقيقي که بر روي حيوانات در دانشگاه Kerala در هند انجام شد معلوم گرديد که موز نرسيده خشک شده سطح LDL کلستورل را کاهش مي دهد که اين نوع کلسترول نوع مضر کلسترول مي باشد که باعث انسداد رگها مي شود و از تغييرات شيميايي بين عضلات قلب که خود مي تواند عامل بيماري Cardio Vascular گردد جلوگيري کند. تحقيق ديگري در New Dehli نشان مي دهد که پودر موز خشک شده مي تواند درد را کاهش دهد.
در طب سنتى هند موز نارس را ايجادكننده يبوست مى‏دانند. در واقع موز در صورتى كه رسيده باشد، ملين است و در عين حال براى درمان اسهال ساده و اسهال خونى مفيد است و بهبود زخم‏هاى روده را تسريع مى‏كند.
ميوه نارس و گل‏هاى پخته موز براى درمان بيمارى قند مفيد است. شيره گل‏هاى موز براى درمان اسهال خونى استفاده مى‏شود و ساقه و ريشه آن براى رفع اختلالات خونى مفيد است.
در چين بيشتر ريشه و شيره گياه و ميوه و گل آن مصرف درمانى دارد. در هندوچين از جوانه‏هاى انتهايى شاخه‏ها به مادران شيرده مى‏دهند تا ترشح شير آنها افزايش يابد. موز براى رفع ناراحتى‏هاى معده و اسهال‏هاى مزمن مفيد است. در اندونزى از جوشانده ميوه براى قطع خونريزى استفاده مى‏شود. در آفريقا از جوشانده ريشه و پوست گياه به صورت حمام گرم براى معالجه سرطان معده استفاده مى‏گردد. در برزيل از برگ‏هاى جوان موز براى معالجه تومورها استفاده مى‏شود. ميوه موز براى درمان زخم‏هاى سرطانى مفيد است.
در طب سنتى چين از موز براى نرم كردن روده‏ها و ريه‏ها و همچنين درمان يبوست و زخم‏هاى گوارشى استفاده مى‏شده است.

از لحاظ تركيبات شيميايى طبق تحقيقاتى كه مؤسسه ملى قلب به عمل آورده در موز دو ماده شيميايى بسيار مهم به نام‏هاى سروتونين و نوراپى‏نفرين وجود دارد. سروتونين عضلات صاف روده‏ها را تحريك مى‏كند و نوراپى‏نفرين براى معالجه برخى از انواع بيمارى‏هاى قلبى كاربرد دارد.
بطور کلی از خواص موز که می توان نام برد به صورت زیر است :
منبع غذايى مطلوب كم‏چربى و پرانرژى
كمك به حفظ مقدار قند خون
بهبود مشكلات مغزى و عصبى
كمك به كاهش فشار خون
حفاظت از ابتلا به بيمارى‏هاى قلبى

موز به هنگام رسيدن توليد گازى به نام اتيلن مى‏كند. در صورت مجاورت اين گاز با ساير ميوه‏ها، سبب رسيدن آنها مى‏شود. براى جلوگيرى از اين فرآيند، موز را بايد جدا از ساير ميوه‏ها نگهدارى كرد. در عين حال نيز از اين خاصيت موز مى‏توان براى رسيدن ميوه‏هايى كه هنوز كال هستند، استفاده مطلوب نمود.

در 100 گرم موز مواد مغذی زیر وجود دارد :
انرژى 95 كالرى
كربوهيدرات 23 گرم
پروتئین 3/1 گرم
فيبر 1 گرم
پتاسيم 400 میلی گرم
ويتامين C 11 میلی گرم
منيزيم 34 میلی گرم
مس 1/0 گرم
روی 23/0 میلی گرم
آهن 8/0 میلی گرم
چربى 3/0 گرم
اسيدفوليك 14 میکروگرم
ویتامین B6 3/0 میلی گرم
ویتامین B1 04/0 میلی گرم
ويتامين B2 05/0 میلی گرم
نياسين 7/0 میلی گرم
كلسيم 10 میلی گرم
فسفر 28 میلی گرم
منگنز 7/0 میلی گرم
سدیم 1 میلی گرم
ید 0027 /0 میلی گرم
آب 74 گرم

يك موز رسيده كه داراى نقاط و لكه‏هاى قهوه‏اى زيادى است، داراى حدود 23 گرم قند و 2 گرم نشاسته است. قند آن به سرعت هضم شده و جذب ديواره روده كوچك گشته و بدين طريق وارد جريان خون مى‏شود. بنابراين موز يك ميان‏وعده عالى پس از انجام ورزش است، زيرا در اين هنگام سوخت سريع قند در طى يك ساعت فعاليت مورد نياز مى‏باشد تا به عضلات امكان بازسازى ذخاير كربوهيدراتى‏شان (گليكوژن) را دهد.
به دليل جذب سريع قند موز، اين ميوه داراى شاخص گليسمى بالايى است. موز رسيده براى بيماران ديابتى توصيه نمى‏شود. همچنين افرادى كه تمايل به كنترل وزن دارند، نبايد از موز رسيده استفاده كنند. موزهايى كه به رنگ زرد هستند داراى شاخص گليسمى متوسطى مى‏باشند. (در شماره‏هاى قبلى با اين شاخص آشنا شده‏ايد، اما به عنوان يادآورى بايد گفت كه اين شاخص نشان مى‏دهد به ازاى مقدار مشخصى از يك ماده غذايى مقدار قند خون چقدر بالا مى‏رود و اين شاخص نسبت به گلوكز كه داراى شاخص گليسمى 100 است سنجيده مى‏شود.)
نظر دانشمندان اين است كه در موز به طور مسلم يك عامل شفابخش نيرومندى وجود دارد كه براى بهبود سلول‏هاى فرسوده زخم‏ها و همچنين جلوگيرى از التهاب معده بسيار مفيد است.
موز، سلول‏هاى پوششى سطحى معده را تقويت و مقاوم مى‏كند و موجب مى‏شود كه سد مقاومى در برابر نفوذ عوامل زيان‏آور ايجاد گردد.
در مجموع مى‏توان موز را از جمله ميوه‏هاى بسيار مفيد دانست و هرگز نبايستى از خواص شگفت‏انگيز آن غافل گرديد.